Badania nad wpływem jakości na gospodarkę były prowadzone głównie w latach 70. i 80. W późniejszym okresie, badacze ograniczali się do określania wpływu na przedsiębiorstwo. Podstawową przyczyną ograniczenia zakresu badań była ich duża kosztochłonność i czasochłonność. Ponadto zmiany jakie zaszły w gospodarce w ostatnich dziesięcioleciach (choćby globalizacja) spowodowały, że większe zainteresowanie optymalizacją poziomu jakości wykazują korporacje oraz pojedyncze przedsiębiorstwa, natomiast mniejsze – państwo.
Badania prowadzone w Polsce na przełomie lat 70. i 80. w przedsiębiorstwach produkcyjnych wykazały, że koszty jakości wynosiły 12% całkowitej wartości produkcji. Dodatkowo straty konsumentów oceniono na 6% wartości produkcji, natomiast straty handlu z tytułu kosztów obsługi reklamacji i zwrotów – na 1 %. Biorąc pod uwagę relację całkowitej wartości produkcji do dochodu narodowego wytworzonego obliczono, że wysokość kosztów z tytułu niewłaściwej jakości była w 1980 r. równa ok. 40%. Podobne badania we Francji i USA wykazały koszty na poziomie ok. 15% PKB [B. Oyrzanowski 1989, s. 137].
W badaniach przeprowadzanych w późniejszych latach widoczny jest spadek kosztów jakości w przedsiębiorstwach. O ile badania w latach 70. wykazywały niejednokrotnie wskaźniki na poziomie przekraczającym 30% wartości sprzedaży przedsiębiorstw [D.R. Moyers, H.L. Gilmore 1979, s. 18; S.C. Wheelright, R.H. Hayes 1985, s. 107], to w publikacje z końca lat 90. rzadko wskazują na poziomy wyższy niż 20% [Principles of Quality Costs 1999; B.G. Dale, J.J. Plunkett 1999]. Komisja Europejska na początku XXI w. oceniła koszty niskiej jakości w budownictwie na ok. 5-10% (bez uwzględnienia kosztów społecznych) [M.E. Sansalvador Selles, J.A. Cavero Rubio, J.R. Mullor 2008, s. 749].
Jedną z nielicznych współcześnie podjętych prób oszacowania wpływu wdrażania przez przedsiębiorstwa programów jakościowych na gospodarkę kraju miała miejsce w Wielkiej Brytanii. Próbę tę podjęli badacze brytyjscy z Chartered Quality Institute. Opracowali oni model wpływu uwzględniający efekty wdrażania programów jakościowych, w tym m.in. zmianę wartości przedsiębiorstw i kursów akcji, oddziaływanie na liczbę, satysfakcję i lojalność klientów, oddziaływanie na zadowolenie pracowników i współpracowników, zmniejszenie kosztów prowadzenia działalności, poprawę wyników finansowych oraz zmianę kultury organizacyjnej. Model ten został zastosowany do reprezentatywnej próbki organizacji działających w najważniejszych sektorach gospodarki generujących łącznie ponad 80% PKB (produkcja, usługi, transport, administracja publiczna, zdrowie, edukacja, handel). Badania przeprowadzono dla okresu od 2007 do 2011 r. Wykazano, że w 2011 r. PKB Wielkiej Brytanii byłby niższy o 6,02%, gdyby przedsiębiorstwa nie stosowały w ciągu tych 5 lat programów projakościowych. Odbiłoby się to także na zatrudnieniu (spadek o 4,94%) oraz zmniejszeniu przychodów państwa z tytułu podatków. Oszacowano także, że pełne wdrożenie programów projakościowych w gospodarce brytyjskiej w badanym okresie pozwoliłoby na zwiększenie w 2011 r. PKB o 3,37%, zatrudnienia o 1,57% oraz blisko podwojenie przychodów z tytułu podatków. Zastosowana metodologia oraz uzyskane wyniki badań pozwalają wnioskować, że wpływ działań projakościowych na inne kraje o podobnej strukturze gospodarki byłby zbliżony [The contribution... 2012].
W omawianym badaniu nie analizowano wpływu jakości produktów na gospodarkę, a jedynie wpływ wdrażania programów projakościowych. Dlatego uzyskane wyniki nie mogą być wprost porównywane z wcześniej prezentowanymi wynikami badań. Są one nowym aspektem pomiaru wpływu jakości na gospodarkę – przedmiotem badania są w mniejszym stopniu produkty, a w większym decyzje podejmowane przez kierownictwo organizacji.
Zobacz także:
Pełna wersja tekstu z przypisami została opublikowana w książce: S. Wawak, Koncepcja oceny systemu zarządzania jakością w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo UEK, Kraków 2018
- Zaloguj się aby dodawać komentarze