Tekst jest fragmentem publikacji: Kierunki rozwoju badań w zarządzaniu projektami, [w:] Zarządzanie organizacjami w społeczeństwie informacyjnym, pod red. P. Cabały, J. Walas-Trębacz, T. Małkusa, Dom Organizatora, Toruń
Dziedzina zarządzania projektami dynamicznie rozwija się na całym świecie. Rosnące zainteresowanie badaczy jest związane m.in. z problemami zgłaszanymi przez biznes oraz analizą rezultatów dostarczanych w wyniku realizacji projektów. Szybkie zmiany powodują, że trudno jest utrzymać aktualną wiedzę w całej rozległej dziedzinie wiedzy. Z pomocą przychodzą metody badawcze, które umożliwiają tworzenie przeglądów oraz wskazywanie kierunków rozwoju. Do metod tych należą podejścia tradycyjne, jak systematyczny przegląd literatury, a także nowoczesne, jak wspierane komputerowo narzędzia eksploracji tekstu (ang. text-mining). Te pierwsze wymagają poświęcenia znacznego czasu na analizę i z tego względu są ograniczone do ok. 100 artykułów. Tymczasem w popularnych dziedzinach badań rocznie publikowanych jest ich 2-3 razy więcej. I to tylko w renomowanych czasopismach. Dlatego rozwiązaniem stosowanym w przypadku dużych przekrojowych badań są coraz częściej narzędzia bazujące na eksploracji tekstu. Zautomatyzowana analiza z wykorzystaniem metod matematycznych, statystycznych, a także modeli sztucznej inteligencji pozwala na uzyskanie bardzo dobrych wyników.
Same nazwy klastrów mogą nie oddawać ich istoty. Dlatego w tej części nowo odkryte kierunki badań zostaną skomentowane. Omówione zostaną także ich powiązania z wcześniej opisanymi trendami oraz przypuszczenia dotyczące ich dalszego rozwoju
Zaufanie w relacjach w projekcie
Zaufanie jest tematem poruszanym w naukach o zarządzaniu i jakości od kilkunastu lat. Również w odniesieniu do zarządzania projektami były prowadzone badania w zakresie relacji dostawca-kupujący, jednak trend ten zakończył się ok. 2015 r. [Wawak & Woźniak, 2020]. Ujęcie, które zostało zidentyfikowane w tym badaniu jest jednak szersze i dotyczy również zjawisk zachodzących w zespole projektowym oraz w organizacji realizującej przedsięwzięcie. Niewątpliwie zaufanie obniża koszty transakcyjne w projektach [Wang i in., 2021]. Autorzy wskazują na specyfikę megaprojektów, jak i aspekty międzykulturowe [Wu i in., 2020; Yu i in., 2021]. Interesujące badania przedstawił Yao et al. [2021]. Zespół wykazał, że duże znaczenie dla budowy zaufania ma transparentny i życzliwy sposób reakcji na problemy, a nie tylko ogólny wizerunek wykonawcy. W kolejnych latach należy oczekiwać pogłębiania badań nad zaufaniem w obszarze organizacji i w zespołach projektowych.
Motywacja do pracy w projekcie
Tematyka motywowania była obecna w poprzednich latach w publikacjach poświęconych zarządzaniu projektami, jednak szeroki zakres poruszanych kwestii powodował, że nie wyłonił się dotychczas wyraźny trend. Analiza publikacji, które pojawiły się w latach 2020-2021 pokazuje, że aktualnie badacze skupiają się na problemie motywacji nowych pracowników do podejmowania zadań w projektach. Zmiany pokoleniowe powodują, że w tym obszarze pojawiają się nowe wyzwania [Burga i in., 2020]. Badania prowadzone w wybranych krajach pokazują, że programy kierunków studiów związanych z zarządzaniem projektami są dobrze skonstruowane, jednak brakuje im bardziej ścisłego powiązania z praktyką funkcjonowania przedsiębiorstw [Borg & Scott-Young, 2020]. Jednocześnie patologie obecne w zespołach projektowych mogą znacznie zmniejszać chęć pracowników pokoleń Y i Z do zaangażowania w pracę [Delisle, 2020]. Zmiana pokoleniowa coraz bardziej dotyka środowisko projektowe i należy oczekiwać narastania problemów związanych z motywacją do pracy. Może to zatem być obiecujący obszar badań naukowych.
Zarządzanie innowacjami w projektach
Problem innowacji produktowych jest obecny w literaturze zarządzania projektami od co najmniej dwudziestu lat. Przejawia się on w trendzie dotyczącym rozwoju nowych produktów (New Product Development). W ostatnich latach badacze zwracają większą uwagę na mechanizmy tworzenia innowacji i procesy projektowe, które do tego prowadzą. Na podstawie badań można wskazać kilka podejść w tym zakresie. Część organizacji decyduje się na wykorzystanie zewnętrznych moderatorów innowacji, co prowadzi do pytań o ich skuteczność [Keinz & Marhold, 2021]. Inne decydują się na rozwój kompetencji własnej kadry, co jednak wymaga odpowiedniego dostosowania kultury organizacyjnej. Obejmuje to m.in.: dzielenie się wiedzą, brak konkurencji wewnętrznej, zmniejszenie obciążenia pracą, realne przywództwo [Ngereja & Hussein, 2021]. Niektórzy badacze podkreślają, że występuje konieczność dostosowania metodyk projektowych do specyfiki zarządzania projektami innowacyjnymi [Dutra de Abreu Mancini de Azevedo & Passos Silva, 2021; Sanz-Llopis & Ostermann, 2020]. Należy podkreślić, że zmiany te już zachodzą, o czym świadczy choćby ostatnia rewolucyjna zmiana w PMBOK.
Czynniki produktywności zespołów zwinnych
Badania na temat metodyk zwinnych z trudem przebijają się do badanych czasopism. Dopiero w 2013 r. zidentyfikowano trend związany ze zwinnym zarządzaniem portfelami [Wawak & Woźniak, 2020]. W ostatnich dwu latach uwaga badaczy skupiła się natomiast na czynnikach wpływających na produktywność zespołów zwinnych. Wobec coraz bardziej turbulentnego otoczenia zwinne zarządzanie wspierane postawami przedsiębiorczymi staje się szansą na szybszą realizację strategii wyłaniających się [Kaufmann i in., 2020]. Wymusza to także na organizacjach odchodzenie od czystego modelu kaskadowego w stronę różnych konfiguracji hybrydowych, co prowadzi często do wyraźnie pozytywnych efektów [Gemino i in., 2021; Malik i in., 2021]. Podejścia zwinne są szerzej badane w czasopismach związanych z projektami informatycznymi. Jednak nowym wyzwaniem dla badaczy jest optymalizacja konfiguracji projektów hybrydowych.
Podsumowanie
Przegląd wybranych nowych kierunków rozwoju badań w zarządzaniu projektami pokazuje, że dziedzina ta wciąż dynamicznie się rozwija, a badacze szybko reagują na problemy pojawiające się w praktyce. Aktualne nurty badań są mocno zakorzenione w praktyce. Brakuje natomiast nurtów teoriopoznawczych, które mogłyby z wyprzedzeniem pokazywać ograniczenia i potrzebne kierunki rozwoju. Rolę tę przejmują wypływające z praktyki metodyki zarządzania projektami. Przedstawiony przegląd systematyczny wspomagany technikami eksploracji tekstu umożliwia badaczom szybkie spozycjonowanie ich aktualnych badań w stosunku do aktualnych trendów występujących w nauce.
Źródło obrazu: pixabay.com, Mirko Grisendi