Elastyczność organizacji

Elastyczność organizacji współcześnie staje się jednym z ważniejszych czynników umożliwiających uzyskanie przewagi na rynku [J. Brilman 2002, s. 36; P. Nesterowicz 2001, s. 63]. Elastyczność organizacji bywa traktowana przez badaczy jako zdolność do przystosowania się do zmian [Zarządzanie – kontekst... 2007, s. 44]. Można jednak wskazać na wyższy poziom elastyczności, kiedy to przedsiębiorstwo jest w stanie kreatywnie wykorzystać zmiany, aby poprawić swoją sytuację. Pozornie zachowanie wyższej różnorodności oraz redundancji zasobów może świadczyć o elastyczności organizacji. W rzeczywistości jednak pozwalają one jedynie zamaskować sztywność kosztem nie w pełni efektywnego wykorzystania zasobów. Organizacja elastyczna wykorzystuje zasoby, technologie, metody, które pozwalają w krótkim czasie odpowiedzieć na nowe wyzwania stawiane przez otoczenie. Elastyczność może być osiągana na różnych poziomach organizacji. Na poziomie stanowiska pracy przykładem może być zastosowanie uniwersalnych obrabiarek, na poziomie procesu – organizacja zadań umożliwiająca łatwe przesuwanie pracowników zależnie od potrzeb, a na poziomie organizacji – tworzenie tymczasowych sieci międzyorganizacyjnych dla realizacji określonych przedsięwzięć. Wymagany poziom elastyczności jest związany z rodzajem działalności, poziomem konkurencji, specyfiką poszczególnych procesów i stanowisk pracy. Nadmierna elastyczność może prowadzić do niejasności ról w organizacji, rozmycia odpowiedzialności, błędów komunikacji, a w ostatecznym rozrachunku do obniżenia sprawności organizacji.

Wymagania wzrostu elastyczności przedsiębiorstw stanowią wyzwanie dla sprawności w dziedzinie zarządzania jakością. Dotyczy to zarówno systemów znormalizowanych, jak i tych opartych na zarządzaniu przez jakość. W pierwszym przypadku, dążenie do formalizacji systemu zarządzania może prowadzić do spadku elastyczności. Rozumiejąc to autorzy norm w każdej kolejnej nowelizacji ograniczają wymagania formalne. W przypadku systemów opartych na zasadach TQM problemem może być trudność budowy i rozwoju kultury organizacyjnej w tymczasowych sieciach międzyorganizacyjnych.

Pełna wersja tekstu z przypisami została opublikowana w książce: S. Wawak, Koncepcja oceny systemu zarządzania jakością w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo UEK, Kraków 2018

Zdjęcie: neo_tam, Pixabay, PL