Pojęcie administracji

Pojęcie administracji można zdefiniować pod względem organizacyjnym, materialnym oraz formalnym. Z pierwszego punktu widzenia jest to ogół podmiotów administracji, z materialnego – działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracyjne, zaś z formalnego – cała działalność wykonywana przez podmioty administracji [E. Ochendowski 2000, s. 19].

Zagregowaną definicję proponują H. Izdebski i M. Kulesza: „zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie uchwały i w określonych prawem formach” [H. Izdebski, M. Kulesza 1999, s. 79]. Administracja w Polsce może zostać podzielona według kryteriów sposobu podporządkowania, zakresu działania oraz zakresu uprawnień.

Pod względem sposobu podporządkowania wyróżnić można jednostki scentralizowane (rządowe) oraz zdecentralizowane (samorządowe). Według kryterium zakresu działania istnieją organizacje centralne (organy naczelne, urzędy centralne) oraz organy terenowe (rządowa administracja ogólna, administracja specjalna). Z punktu widzenia zakresu uprawnień wskazać należy decydujące (mające uprawnienia do władczego rozstrzygania spraw) i pomocnicze (nie posiadające takiego uprawnienia).

Przedstawiciele administracji rządowej występują na szczeblu ogólnokrajowym (prezydent, rada ministrów z prezesem, ministrowie, urzędy centralne) oraz wojewódzkim (wojewoda). Natomiast administracja samorządowa występuje na szczeblu województwa (marszałek, sejmik, zarząd), powiatu (starosta, rada powiatu) oraz gminy (prezydent, burmistrz lub wójt, rada gminy).

Szczególnym przypadkiem są miasta na prawach powiatu, gdzie znajduje się urząd miasta (prezydent i rada miasta). Należy zauważyć swoistą dwuwładzę na poziomie województwa, gdzie dwa urzędy mają ten sam zakres terytorialny i, jak pokazuje praktyka, nie do końca rozdzielne zadania.